Zdjęcie: FG+SG fotografia de arquitectura | architectural photography
NAZWA
Nazwa pochodzi od wyrażeń – „corrosion resistant” i „high ten sile strenght”. Z tych dwóch określeń powstała nazwa COR-TEN.
HISTORIA
Oficjalnie COR-TEN został opatentowany przez korporację United States Steel w 1933 roku. Głównym bodźcem do znalezienia bardziej trwałego produktu, który jednocześnie nie wymaga konserwacji był wielki kryzys w Stanach Zjednoczonych, datowany na okres 1929-1933 (warto dodać, że do dnia dzisiejszego produkcja COR-TEN’ u na całym świecie odbywa się na licencji firmy United States Steel Corporation).
Zdjęcie: spinazzespa.it
PROCES POWSTAWANIA
Pod wpływem czynników atmosferycznych stal cortenowska składająca się ze stopów pierwiastków – m.in. miedzi, chromu, niklu i fosforu, pokrywa się warstwą ochronną przypominajacą swoją fakturą i wyglądem rdzę. Trwa to około 36 miesięcy. Patyna powstała na powierzchni stali spowalnia proces korozji.
Zdjęcie: wikimedia.org
ROZPOWSZECHNIENIE
Początkowo materiał używany był przy wielkich konstrukcjach, które narażone były na szkodliwe działanie warunków atmosferycznych. Dzięki swoim wyjątkowym właściwościom stosowany był do budowania mostów ( Newburgh Beacon Bridge, New River Gorge Bridge), zbiorników, masztów, kontenerów i kominów.
Z czasem doceniono walory stali cortenowskiej. W swoich projektach coraz częściej uwzględniali je architekci i architekci krajobrazu. Dostrzegli, że kasetony lub też panele wykonane z tego materiału znakomicie sprawdzają się w połączeniu ze szkłem, drewnem, betonem, czy też w kompozycjach z zielenią.
Pierwszy raz w architekturze zastosował ją w 1964 roku Eero Saarinen w projekcie John Deere World Headquarters w Moline w stanie Illinois. Następnie był drapacz chmur Time-Life, zaprojektowany przez Wallace Harrison’a.
John Deere World Headquarters, arch. Eero Saarinen
Zdjęcie: harryallen.info;
Time-Life, arch. Wallace Harrison
Zdjęcie: todaysfacilitymanager.com;
COR-TEN zastosowano przy budowie Barclays Center, który składa się z 12 tysięcy opatynowanych stalowych paneli. Warto przytoczyć tutaj ciekawą opinię dziennikarzy z New York Times’a- którzy poprzez prosty cytat oddali istotę tego materiału- „Choć może to wyglądać podejrzanie niedokończone dla przypadkowego obserwatora, ma wielu fanów w świecie sztuki i architektury”.
Barclays Center, arch. Ellerbe Becket
Zdjęcie: hellobrooklyn.pl;
Obiekcje co do użycia COR-TEN’ u dotyczą nieodpowiedniego drenażu i usytuowania tego materiału, gdyż badania mówią o nadmiernym gromadzeniu się wody w porach sali cortenowskiej, a to pociąga za sobą nadmierną korozję. Ponadto używanie jej w wilgotnym podzwrotnikowym klimacie, nie jest zalecane ( jako przykład podawany jest budynek Omni Coloseum w Atlanci)e. Stal cortenowska bardzo źle radzi sobie również w środowiskach narażonych na działanie soli morskiej (np.Hawaje Aloha Stadium). COR-TEN w początkowej fazie patynowania może brudzić pobliskie powierzchnie zarówno chodniki jak i fasady budynków.
Cap-rouge Memory Wall, arch. Plania landscape architects
Zdjęcie: Pierre Josten ;
Mimo kilku czynników ograniczających jego zastosowanie należy podkreślić, dzięki jakim walorom na pierwszy rzut oka surowy COR-TEN stał się tak popularny. Materiał jest świadkiem historii, przy czym zastosowana technika i kompozycje z innymi materiałami dają poczucie nowoczesności. W dodatku dużym plusem umożliwiającym różnorodne zastosowanie jest możliwość perforacji.
Dom w Nieuw Leyden, arch. 24H Architecture
Zdjęcie: Boris Zeisser;
Fontanna Carmen Amaya, arch. Lola Domenech
Zdjęcie: adrià goula;